İngiliz Nükleer Programı

İngiltere'nin ticari nükleer enerji programı çok eskilere, 1950'li yıllara dayanmaktadır. İngiliz nükleer enerji otoritesi (UKAEA) 1954 yılında kurulmuş, dünyanın ilk büyük çaplı nükleer santralı 27 Ağustos 1956 tarihinde İngilitere tarafından Calder Hall'da devreye alarak elektrik şebekesine bağlamıştır. İngilitere daha sonra kendi geliştirdiği bir tür olan Gaz Soğutmalı Reaktörleri (GCR) yoğun bir şekilde devreye almıştır.

MAGNOX adını verdikleri gaz soğutmalı reaktörlerden toplam 26 ünite inşa etmiştir. İngiltere gaz soğutmalı reaktörlerin ileri tasarımını da geliştirmiş, AGR adını verdiği bu ileri tasarımlardan da toplam 15 ünite inşa etmiştir. İngiltere'nin 26 MAGNOX, 15 AGR ve 1 adet PWR olmak üzere toplam 42 nükleer santral ünitesi proje tecrübesi bulunmaktadır.

Gaz soğutmalı reaktörlerden ticari elektrik üretmek için yoğun olarak faydalanan İngiltere, kendi geliştirdiği bu tasarımı uluslararası piyasada yaygınlaştırmayı başaramamıştır. 1960'lı yıllarda bu modelden birer ünite İtalya ve Japonya'ya satmayı başarsa da, İtalya'nın Çernobil kazası sonrasında gerçekleştirdiği referandum sonrasında nükleer santrallarını kapatması, Japonya'nın da ABD'den transfer ettiği kaynar ve basınçlı su reaktörlerine yönelmesi sonucunda, gaz soğutmalı reaktörlerin ticari kullanımında İngiltere'de dünyada yanlız kalmıştır.

Günümüzde İngiltere'nin santrallerinin çoğu ticari ömrünü doldurmuş veya doldurmak üzeredir. Eskimiş olan nükleer santrallarını kademeli olarak kapatmaktadır. Devreye aldığı 42 ünite arasında bugün sadece 15 tanesi halen işletme halindedir.

İngiltere enerji üretim portföyündeki nükleer'in payının azalmasını istememektedir. Bu nedenle yeni üniteler yapmaya ihtiyaç duymaktadır. İngiltere inşa edilecek yeni ünitelerin, kendi geliştirdikleri gaz soğutmalı model değilde, dünyada yaygın olarak kullanılan basınçlı su reaktörleri (PWR)  olmasını istemektedir. Hatta 1990'lı yıllarda tamamlandığı en son projesinde Sizewell sahasına Amerikan kökenli Westinghouse tasarımı bir PWR ünitesi inşa etmiş ve PWR projeleri ile ilgili bir tecrübe birikimi de sağlamıştır.

 

 

Diğer yandan ingiltere'de konu ile ilgili taraflar, dünyada yeni nükleer santral projelerinde yaşanan problemler nedeniyle çok kaygılanmaktadır. Kendi projelerinde yaşanabilecek problemlerin, kazaların, gecikmelerin, maliyet artışlarının enerji politikalarına olumsuz etkileyeceğinden çekinmektedir. Projelerin başarıyla gerçekleştirilebilmesi için gerekli politikaların geliştirilmesi, ticari risklerin azaltılması, sözleşmelerin daha etkin bir şekilde yönetilmesinin sağlanması, halkın projelere olan güveninin arttırılması gerektiği düşünülmektedir.

İngiltere'de bütün bu kaygılarına cevap bulabilmek için yeni nükleer santral çalışmalarının koordinasyonu ile görevli Nükleer Geliştirme Dairesi'si tarafından bazı çalışmalar gerçekleştirilmesine kadar verilmiştir.

 

Geleceğin Müdendisliği

İngiltere'de "Geleceğin Mühendisliği" adında 450 binden fazla mühendisi temsil eden, profesyonel mühendislik enstitüleri ve ulusal organizasyonların biraraya gelerek oluşturduğu bir mühendislik birliği bulunmaktadır. Bu grubun amacının; ülkeyi ve dünyayı ilgilendiren önemli mühendislik konularında tek ses olarak fikirlerinin beyan edilmesini sağlamak, hükümete mühendislik konularından bağımsız uzman görüşleri sunmak, mühendislik branşının ulusal politikalara yapabileceği kritik katkı konusunda ulusal algıyı güçlendirmek, ülkede mühendislik ile ilgili yaşanan sıkıntıları dile getirmek olduğu açıklanmıştır. Bu gruba birçok meslek odası ve enstitü üye bulunmaktadır.

 

 

Yeni nükleer projelerle ilgili kaygıların giderilebilmesi amacıyla, İngiliz Nükleer Geliştirme Dairesi bir çalışma sipariş etmiş, Lancaster Üniversitesi tarafından "Geleceğin Mühendisliği" oluşumu uzmanlarınca yönlendirilen ve ayrıca İnşaat Mühendisleri Ar-Ge Etkinleştirilme Fonu Kurumu ve Enerji ve İklim Değişikliği Bakanlığının desteklenen bir çalışma gerçekleştirmiştir. Bu çalışmada, İngiltere'de inşa edilmesi öngörülenlere benzer dünyada gerçekleştirilen veya hali hazırda gerçekleştirilmekte olan nükleer santral projeleri incelenmiş, bu projelerde meydana gelen problemler, alınan dersler ve iyi uygulamalar "Nükleer Santral Projelerinde Alınan Dersler" adında bir doküman altında toplanlanarak, İngiltere'de Hükümet Yetkilileri, Elektrik şirketleri, Santral İmalatçıları ve tedarik zincirinde görev yapacak bütün şirket ve kuruluşların dikkatine sunulmuştur. Bu çalışmalara daha da detaylandıracak devam edilmiştir ve bugünde yeni çalışmalar yapılarak hali hazırda devam edilmektedir. 

İngiltere gibi, nükleer teknolojide çok tecrübeli bir ülke bir böyle çalışmalar yapma ihitiyacı duymakta ise, ülkemiz gibi nükleer enerjiye daha önceki defalarca denemede yapılan hatalar nedeniyle düzgün bir başlangıç yapamayan, projeleri sık sık yüzüne gözüne bulaşırıp rafa kaldıran, sonra zaman zaman tekrar gündeme getirip ısıtmaya çalışan bir ülke için böyle çalışmaların çok daha önemli olduğunu aşikardır. İngilizlerin "nükleer projelerden alınan dersler" çalışması altında elde ettiği bulgular ülkemiz açısından da önem taşımaktadır. Sözkonusu İngiliz çalışmasında incelenen projeler hakkında daha detayşı bilgi almak için aşağıdaki navigasyon oku'nun üzerine tıkayınız.